පාසැල් කාලයේදී කථිකත්වයට , කාව්‍ය නිර්මාණයන්ට සේම රඟපෑමට එක ලෙස දස්කම් පෑ රිචඩ් ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍ය සඳහා සම්මාන තුනක් දිනාගත්තේය. ශේක්ස්පියරියානු ඉංග්‍රීසි නාට්‍යය නාට්‍ය තරඟාවලියේ හොඳම නළුවාට හිමි සම්මානය දෙවරක්ම ජයග්‍රහණය කිරීමට තරම් ඔහුගේ රඟපෑමෙන් නාට්‍යය ඔපවත් විය. එලෙසම පාසල් පාර්ලිමේන්තුවේ සමාජවාදී පක්ෂයේ නායක, කතා නායක වැනි තනතුරු හෙවබවිම සේම විවාද කණ්ඩායමේ මෙහෙයුම්කරු වුයේද රිචඩ් ය.1972 වර්ෂයේදී ජාතික පාසල් ඉංග්‍රීසි නාට්‍යය උළලේදී , ශේක්ස්ප්රියානු නාට්‍ය වල රඟපෑ හොඳම නළුවා ලෙස සම්මානයටද පාත්‍ර විය.Angela DE Silva (ඇන්ජිලා ද සිල්වා ) යන අන්වර්ථ නාමයෙන් නිර්මාණ කලාවේ නියැළුණු රිචඩ් මැණික් දී සොයිසා අප ඉපදීමටත් වසර ගණනාවකට පෙර මිය ගිය නමුත්, උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා අධ්‍යයනය කල ඉංග්‍රීසි පද්‍යවල ඔහු මැවූ රූ රටා තුළින් අප පන්නරය ලැබුවෙමු. ඔහු ගතකල ජීවිතය සහ ඔහුගේ ක්‍රියාකාරකම් සංස්කෘතික සේම දේශපාලනික වශයෙන් ද මිනිසුන්ගේ හදවත් තුළ නොමැකෙන සලකුණක් තබන ලදී. ඔහුගේ නිර්මාණ මිනිසුන්ගේ හැඟීම් උත්පාදනය කිරීමට තරම් ප්‍රභල වූ දාර්ශනික බවකින් යුක්ත විය.
රිචඩ්ගේ පන්හිඳින් ලියැවුණු කාව්‍ය නිර්මාණ, පුවත්පත් වල පිටු පුරා ලියවුණු ලිපි පෙළවල් සමාජ සාධාරණත්වය උදෙසා ඔහු සිදුකල මානව කර්තව්‍යයේ ගැඹුරු බව බව මොනවට පැහැදිලි කරයි.
රිචඩ්ගේ පන්හිඳින් ලියැවුණු කාව්‍ය නිර්මාණ, පුවත්පත් වල පිටු පුරා ලියවුණු ලිපි පෙළවල් සමාජ සාධාරණත්වය උදෙසා ඔහු සිදුකල මානව කර්තව්‍යයේ ගැඹුරු බව බව මොනවට පැහැදිලි කරයි.
ඉංග්‍රීසි බසින් ගද්‍ය , පද්‍ය රචනා කරන ශ්‍රී ලාංකිකයින් සිටිනුයේ සීමිත සංඛ්‍යාවක් වන අතර රිචඩ් ඩි සොයිසා මහතා අතින් 1977 - 1990 අතර වටිනා සාහිත්‍යමය නිර්මාණ රැසක් නිර්මාණය විය. ඒ අතර
Gajaga Wannama
This other Eden and Collected Poems of Richard De Zoysa 1991
Animal Crackers
Lepidoptera 1983
Birds ,Beast and Relatives
Good Friday 1975
Sic Transit
Taking of Michel Angelo
The Poet
Rites of Passage -1984 යන නිර්මාණ විය.
රිචඩ් විසින් රචිත කාව්‍ය නිර්මාණ තුළ එහි අන්තරගත තීව්ර දේශපාලන විවරණ සහ ගැඹුරු සමාජ විඥානය බොහෝ විචාරකයින්ගේ පැසසුමට ලක් විය. 1980 ගණන් වලදී ඔහුගේ නිර්මාණ කලාත්මක බවෙන් එහා ගිය දේශපාලනික ක්‍රියාකාරිත්වයක් උදෙසා නිර්මාණය වුන ප්‍රක්ෂණයක් බව අපිට දැකිය හැකි ප්‍රධානම කරුණ වේ.එලෙසම කවිය හරහා පාලන අධිකාරියට ඔහු අභියෝග කරන බව මැනවින් දක්නට ලැබෙන කරුණකි.
" මේ අතරම ඔහු ඉංග්‍රීසියෙන් සිතන මතන, ලියවන කියවන පැළන්තියෙ මහත් පැසසුමට ලක්වුන නිර්මාණකරුවකු විය. වඩාත් සමාජයේ සංවේදීතාව විෂය කරගනිමින් කවි ලිවීමට ඔහු උත්සුක විය. ඔහුගේ ඇවෑමෙන් පසු පළ කරන ලද "The Other Eden" (මේ තවත් ආදම් උයනක් " නමැති කුඩා කාව්‍ය සංග්‍රහය මෙහිලා නිදසුනක් ලෙස දැක්විය හැකිය. පහත දැක්වෙන්නේ එයින් උපුටා ගත් Rites to pssage නමැති කාව්‍යයෙන් ඛණ්ඩයකි. මෙය නම් කොට ඇත්තේ 1988 වසර යනුවෙන් දැක්වෙන " යනුවෙන් දැක්වෙන අනු ජේදය යටතේය.
"කෙසේ නමුදු දැන් ඔහු මිය ගොසිනි.
ම්ස්ස් ජිවතුන් අතර ය.
අවසානයේ යුද්ධය ඔහු රැගෙන ගියේ ය,
ඔහුට පදක්කමක් ලැබිණි.
ජාතියේ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ආරක්ෂකයා '
තවමත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සොයා යනව ද ?
බෝම්බ සහ මේ වැටවල "
" තිස්ස නිහාල් වික්‍රමසිංහ
ලංකා ඉරිදා සංග්‍රහය "2024/02/22."
පිටු අංක 30. "
රිචඩ් දී සොයිසා නිහඬ කළ හඬ.
"ප්‍රභාත් චින්තක මීගොඩගේ."
එකල පද්ධතියේ පැවතුනු ගැටළු පිළිබඳව වියුක්තව කතා කල අනිකුත් සමකලිකයින් මෙන් නොව රිචඩ් විසින් භීෂණයේ නිර්මාණකරුවන්ව බියකින්, සැකයකින් තොරව විවේචනය කළේය.. ඔහු නිවැරදිව සත්‍ය ගවේෂණය කරමින් ගමන ගිය අභීත ජනමාධ්‍යවේදියෙකු විය. ඔහුගේ මෙම ප්‍රගතශීලි ගමන ඔහුට අභාග්‍යසම්පන්න අවසන් ගමනක් ලඟා කර දීමටද හේතු විය.
ඔහුගේ අනුස්මරණ දිනට ඇත්තේ සති කිහිපයකි. ඊට දින කිහිපයකට හෝ පපෙර ඔහු පිලිබඳ සටහනක් තැබීම යුතුකමක් සේ සලකමි.
ඔහුගේ රචනා වල සමකාලින සමාජය සහ කියවීමෙන් ලද පුළුල් අත්දැකීම් පිළිඹිබු කරන අතර දේශපාලනය සහ බහුවිධ අර්ථ නිරුපණයන් සටහන් වේ.ඔහු සමාජ අසාධාරණයට , ළමා හිංසනයට සහ හිංසාවට විරුද්ධව කෙලින්ම තම ඇඟිල්ල දිගු කළේය. කවිය හරහා අධිකාරි බලයට රිචඩ් විසින් අභියෝග කල බව අපට හොදින් වැටහෙන කරුණකි.
"This other Eden and collected poems of Richard De Zoysa ඔහු රචනා කල කෘතීන් දෙකකි.
ගුරුවරයකු ලෙස අපගේ අධ්‍යාපන පද්ධතියේ ඇති දුර්වලතා විවේචනයට ලක් කරමින් ,
" ලැපිඩෝප්ටේරා" (Lepidoptera ) පද්‍යය ඉතාමත් රසවත් මෙන්ම අරුත්බරව රචනා කළේය.Lepidoptera යනු සමනලයාට යොදන විද්‍යාත්මක නාමයකි. තමන් වෙතට ඉගෙනීමට ආ දක්ෂ සිසුවකු එවටකට පැවති ක්‍රමවේද තුළින් මෙරට විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනයට ඇතුලත් වීමට සුදුසුකම් ලැබීමට අසමත් වීම මෙම පද්‍යයට සන්ධර්භය විය.
නමුත් වසර කිහිපයකට පසු එම ශිෂ්‍යයා ඔහු අමතා පැවසුවේ තමා විදේශගත වී පශ්චාත් උපාධියකට සුදානම් වන බවයි.සමනලයකු මෙන් පාසැල වෙතට පැමිණෙන දරුවා බිත්ති හතරක් තුළ තරඟකාරී අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළින් සිරකර , ඔහුගේ අලංකාර තටු සිඳබිඳ දමන්නෙමු. මෙතැනදී ගුරුවරයා මෙන්ම දරුවාද අසරණ වෙයි.
අධ්‍යාපනික පාලක පන්තිය ඔවුන්ගේ පමණ ඉක්මවා ගිය බලය පාවිච්චි කර දරුවාගේ ජිවය (Spirit ) නසා දමන අතර , ඔහු පැමිණෙන අධ්‍යාපන මට්ටම "වර්ධනය "ලෙස ලේබල් කරයි.
රිචඩ් , පවතින අධ්‍යාපනික රටාව තුළ දරුවකු පිඩනයට පත්වෙන ආකාරය දක්වන්නේ (Flat with Heavy Footed ) බර පාවහන් වලින් පාගා දැමීමක් ලෙසිනි. විශ්වවිද්‍යාලයේ දී ඔහු දේශපාලන අතකොළුවක් බවට පත්වේ.
ගජගා වන්නම යනු දේශීය වන්නම් 18න් හස්තියාගේ හැසිරීම නිරුපණය කරන අලංකාර කළා අංගයකි."Gajaga Wannama " නමැති ඉංග්‍රීසි පද්‍ය තවත් ඔහුගේ උපහාසාත්මක , විවේචනාත්මක නිර්මාණශීලි මෙන්ම විවාදයට ලක්වූ කාව්‍යය නිරමාණයකි.
ගජගා වන්නම යනු දේශීය වන්නම් 18න් හස්තියාගේ හැසිරීම නිරුපණය කරන අලංකාර කළා අංගයකි."Gajaga Wannama " නමැති ඉංග්‍රීසි පද්‍ය තවත් ඔහුගේ උපහාසාත්මක , විවේචනාත්මක නිර්මාණශීලි මෙන්ම විවාදයට ලක්වූ කාව්‍යය නිරමාණයකි.
.
1977- 1994 සමයේදී හා 1983 කළු ජුලි සමයේදී පාලනය සහ නීතියේ බලය අතට ගත් දේශපාලන හෙන්චයියන් පිරිසක් හැසිරුණ ආකාරය මින් විස්තර කරයි.ඔහු මෙහිදී "අලියා " යන පදයෙන් කිසියම් දේශපාලන පක්ෂයක ශිෂ්ඨ නොවූ අන්තයක් අර්ථවත් කරයි."
"The elephants are out. Last night they marched
Gorgeous through streets, caparisoned like kings,
Electric radiance shattering the night,
Laden with relics, talismans and things. "
(රාත්‍රියේ දී මහ මගට පැමිණෙන හස්තිහු - මග දෙපස විනාස කරමින් ඉදිරියට ඇදෙති.
අලංකෘත විදුලි පහනින් ආලෝකමත් වූ මාවත් මැදින් .....
දිදුලන ආලෝකය සසළ කරමින් ......
ඔවුන්ගේ තියුණු දළ වල බලයෙන්
නීතිය සහ පාලනය අවනීතියක් කරගනිති.
The city froze. Then birds sprang to the air
And men to trees. Vehicles clambered walls.
All order vanished as the blind grey surge
Swept down the arcades and the trumpet calls.
And men to trees. Vehicles clambered walls.
All order vanished as the blind grey surge
Swept down the arcades and the trumpet calls.
නගරය ශිත වී ගල් විය. කුරුල්ලෝ ඈතට පියාඹා ගියහ.
මිනිස්සු රැකවරණය පතා ගස් ගල් මතට නැග ගත් අතර ,
වාහන තාප්ප අසල දැවී විනාශ වී යයි.
ගිණිගත් නගරය කළු දුමාරයෙන් වැසී යයි.
වාහන වලින්, ගිලන් රථ වලින් නැගෙන සයිරන් හඬ
අලින්ගේ කුංචනාදයට සම කරයි.
(පරිවර්තනය - නිලක්ෂි බණ්ඩාර)
මෙතැනදී කවියා අපිට නිතැතින්ම සිහි කරන්නේ ගංගාරාමයේ මහා පෙරහැරයි.අලංකාර ඇඳුමින් සහ විදුලි බල්බ වලින් සැරසී හිලෑ අලි සහ ඇත්තු අලංකාරව අභිමානයෙන් පෙරහැරේ ගමන් කරති .රිචඩ් මෙම සිද්ධිය හාස්‍ය ජනිත කරවමින් තම කාව්‍යයට එක් කරයි.1983 කළු ජුලියෙදී මෙම අලිපාද බැඳ තිබු යදම් බිම දමා රිසි සේ විනාශකාරී ලෙස හැසිරෙති.විශාල මිනිස් ඝාතනයක් සහ දේපල විනාශ කරති.නිතිය අතට ගත් ඔවුහු කොළඹ නගරය ලේ විලක් සහ නටඹුන් නගරයක් බවට පත් කරති.මෙම අවස්ථාවේ කොලොම්පුර ඇතුළු මුළු රටේම රජ කරන්නේ කැලෑ නීතියයි.
කවියට පමණක් සිමා නොවූ රිචඩ් වාදන ශිල්පියෙකුද, ලේඛකයකු සේම සිනමා රංගධරයකු ද ලෙසින් ද ප්‍රකටය.ජාතික රුපවාහිනී සේවයේ ජනප්‍රිය නිවේදකයකු ලෙස පොදු ජනතාවට සමීපවූ ඔහු ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේම්ස් පිරිස් මහතාගේ 1985 දී තිරගත වූ අපුර්ව නිර්මාණයක් වූ "යුගාන්තය චිත්‍රපටයේ මාලින් කබලානගේ චරිතයට පණ පෙව්වේය. යස ඉසුරින් පිරි තම සැපවත් ජිවිතයෙන් මිදී විත් පොදු ජනතාව වෙනුවෙන් අභිනික්මන් කර පීඩිත ජනතාව වෙනුවෙන් සටන් වැදි මාලින්ගේ චරිතයට විසල් වටිනාකමක් රිචඩ් විසින් ලබා දුන් බව සිනමා විචාරකයින්ගේ නිරන්තර පැසසුමට ලක්වුණාකරුණක් විය. එමෙන්ම යුගාන්තය, විරාගය සත්‍යග්‍රහනය වැනි චිත්‍රපට වලද , යශෝරාවය ටෙලි නාට්‍යයේද රංගනයෙන් දායකත්වය දැක්වූ ඔහු නාට්‍ය විචාරකයෙකු සහ වේදිකා නළුවකු ලෙසද පතළ විය.
පසුව සංවර්ධන සන්නිවේදනය කෙරෙහි උනන්දුවන්නට පටන් ගත් ඔහු තෙවෙනි ලෝකයේ සුරාකෑම් සහ මානව හිමිකම් කැඩී බිඳී යාම් ගැන කලකිරීමට පත්වුයේ ඔහු සතුවූ මානව ගුණධර්ම නිසාවෙනි.ඒ ඔස්සේ රිචඩ් ට ලිස්බන් නගරයේ ඉන්ටර් ප්‍රෙස් යුරෝපිය මුලස්ථානයේ විධායක තනතුරක් හිමිවීමත් සමග එහි යාමට සුදානම්ව සිටියදී අකාරුණික ම්ලේජ හස්තයකින් මෙතුමා මරුමුවට පත්වුලේ ලංකාවම හඬවමිනි. ඔහුට දැක්වූ ගරුත්වය නිසාවෙන්ම ඉන්ටර් ප්‍රෙස් මුලස්ථානය විසින් මියගිය රිචඩ් ඩි සොයිසා නමින් නම් කලේ රිචඩ් සිදු කළ අනුපමේය සේවයට උපහාරයක් වශයෙනි.
රිචඩ් දී සොයිසා පිළිබඳව බොහෝ විද්වතුන් දැක්වූ අදහස් කීපයක් 1990 පෙබරවාරි මස පළවූ දිවයින පුවත් පතින් උපුටා හැර දක්වමි.
"සිංහල නාට්‍ය ගැන සාකච්ජා කරමින් එහි වර්ධනය පැතූ එකම කලාකරුවා ඔහුය. "
මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර "
" ඔහුගේ ජීවිතය අහෝසි කිරීමෙන් ,ප්‍රාණය නමැති අධ්‍යාත්මික පොදු බලවේගය පවා දුබල වී තිබේ."
නෙවිල් ජයවීර
හිටපු සභාපති / අධ්‍යක්ෂක
ශ්‍රීලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාව.
"අපේ වේදිකාවට , ඔහුගේ පරපුරේ අග්‍රතම නළුවකු නැති විය."
සුමිත්‍රා පිරිස්.
"ඔබේ ගැඹුරු ගීතමය හඬින් මන:කල්පිත ලොවක් මැවූ හැටි....
ලෙස්ටර් ජේම්ස් පිරීස් .
සාහිත්‍ය කලාවට මෙන්ම සමාජයට විසල් මෙහෙවරක් කිරීමට හැකියාව තිබු බුද්ධිමත් ,උගත් පුද්ගලයකු වසර 32ක් වැනි අඩු වයසකදී රටට අහිමි විය.සිය මෑණියන් වන වෛද්‍ය මනෝරානි සෙල්වමුත්තු මහත්මිය සමග සිය නිවසේ සිටියදී 1990 පෙබරවාරි `18 වන දින නාඳුනන පිරිසක් විසින් ඝාතනයට ලක් කරන ලදී..වටිනා සම්පතක් ලොවට අහිමි විය.
දයාබර ගුරුතුමනි .....
මෙවන් කුරිරු සමාජයක මතුදා නොයිපදෙවා !
ඔබට නිවන් සුව ප්‍රර්ථනා කරමි.
නිලක්ෂි බණ්ඩාර.
