ආන්ද්‍රා ප්‍රාන්තයට ආවේණික අහාර .

 අන්ද්‍රා ප්‍රදේශය ගත් කල කුළුබඩු සඳහා ඉමහත් ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන අතර එම රසවත් අහාර වල ඇති වෙනස් රසයන් පිටුපස ඇත්තේ රාජ්‍යයේ සශ්‍රික සංස්කෘතිය තුළය.එහි ආරම්භයේ සිටම නවබ්වරුන්ගේ මුළුතැන්ගෙහි විදේශීය ආහාර පිළියෙළ විය.අන්ද්රාන් ආහාර වේල් සියල්ලම පාහේ කටට රස දනවන නිර්මාංශ සහ නිර්මාංශ නොවන ආහාර වේ.සුප්‍රසිද්ධ හයිද්‍රාබාද් කෑම අතරට රසවත් බුරියානි, ප්‍රණීත බත් සහ ඇඹුල් අච්චාරු සහ චට්නි ඇතුළත් වේ.

1. පුලිහොර (Pulihora)

පුලිහොරා නමින් හැඳින්වෙන්නේ සියඹලා බත්ය.එහි ඇඹුල් රසින් යුක්ත වීමයි.එහි විදේශ අනුවාදයක් වන්නේ චිත්‍රානම්ය.එය එකවර ඇඹුල් රස සහ ලුණුරසයක් ලබා දීම සඳහා කුළු බඩු එක් කර රස පොහොසත් කර ඇත.එම ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍ය වන්නේ 

කරපිංචා, තක්කාලි සහ අබ ඇට සමඟ සියඹලා ය.බොහෝ විට සෑම උත්සවයකම ආහාර මේසයේ පුලිහොර වලට විශේෂ ස්ථානයක් ලැබේ.මෙය Tamarind Rice , Puliyogare  ,පුලිහොර, පුලියොගරේ, පුලියෝදරෙයි, පුලිංචෝරු , කොකුම් සහල්, හෝ සරලව ලෙමන් හෝ සියඹලා බත් හෝ පවන් මරුති ලෙසද හඳුන්වනු ලබන අතර, එය දකුණු ඉන්දීය තෙලන්ගානා, ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශ්, කර්ණාටක, කේරළ සහ තමිල්නාඩු ප්‍රාන්තවල ඉතා සුලභ සහ සාම්ප්‍රදායික සහල් පිළියෙළ කිරීමක් වන අතර ඇඹුල් රසයක් සහිත කර්නාටකයේ ජනප්‍රිය සහල් පදනම් කරගත් ආහාරයකි.

2. චෙපා පුලුසු ( Chepa pulusu) 

ආන්ද්‍රා ප්‍රාන්තයේ චේපා පුලුසු ලෙස ප්‍රචලිත වූ විවිධ මාලු ව්‍යංජනය, සියඹලා සෝස්වල දමාගත් මාළු සහිත උණුසුම් කටට සැර ආහාරයකි.එය වඩාත් රසවත් කිරීමට කුළුබඩු සහ සියඹලා යුෂ මිශ්‍ර කරමින් සාදා ඇත.

3.ගොන්ගුරා අච්චාරු අඹඩි ( Gongura Pickle Ambadi )

ඔබ සෑම අච්චාරුවකම සැර රසයට කැමති නම්, ඔබ අඹඩි කොළ වලින් සාදන ලද මෙම  කුළුබඩු අච්චාරුව සැදීමට උත්සාහ කළ යුතුය.මෙම රසවත් අච්චාරු-චට්නි දෙමුහුන් ආන්ද්‍රාහි මෙන්ම මහාරාෂ්ට්‍ර ප්‍රාන්තයේ බහුලව සකස් කර ඇත. විවිධ කුළුබඩු සමඟ හොඳින් මිශ්‍ර කර ඇති මෙම විශේෂ අන්ද්‍රා ආහාරය රස කළ බත් හෝ උණුසුම් චපාති යුගලයක් සමඟ ආහාරයට ගත යුතුය.

4.පේසරට්ටු ( Pesarattu)

පෙසරට්ටු බොහෝ විට අන්ද්‍රා සහ ඒ අවට ප්‍රදේශවල උදේ ආහාරය සඳහා සූදානම් වේ. හරිත මුං පරිප්පු වලින් සාදන ලද රසවත් දෝසා ප්‍රාන්තයේ සෑම දෙනාම ආදරය කරන රසවත් දෝසා ප්‍රභේදයකි.මුං පරිප්පු දෝසා පොල් චට්නි හෝ මිරිස්-තක්කාලි චට්නි සමඟ එකට පිස ගනියි.

5.ආන්ද්‍රා චිකන් බුරියානු.(  Andhra Chicken Biryani)

ආන්ද්‍රා චිකන් බිරියානි  දිගු තුනී සහල් ඇටවලට ඉස්ම සහිත රසයක් ලබා දීම සඳහා ඇරෝමැටික ඖෂධ පැළෑටි සහ කුළු බඩු වල  සංයෝජනයක් භාවිතා කරයි. ටෝස් කරන ලද එළවළු චිකන් සමඟ මිශ්‍ර කර එය වඩාත්  රස ගන්වයි.

6.ගුට්ටි වන්කයා කෝරා( Gutti Vankaya Koora)

පිරවූ වම්බටු භාවිතයෙන් සකස් කරන ලද මෙම ව්‍යංජනය අන්ද්‍රා ප්‍රදේශයේ අනෙකුත් සෑම නිවසකම පිසිනු ලබන විශේෂ ආන්ද්‍රා ආහාරයකි. වම්බටු වල ඇතුලත පරිපූර්ණ රසවත් රසයක් ලබා දීම සඳහා බැදපු කුළුබඩු සහිත ඖෂධ පැළෑටි සහ කුළුබඩු වලින් පුරවා ඇත.ව්‍යංජනයෙන් දුර සිට පවා ඔබව ආකර්ෂණය කර ගන්නා සියඹලා සහ අබ ඇටවල නැවුම් සුවඳක් ලබා දෙයි. එය ඇරෝමැටික බත් හෝ ගිතෙල් රොටි සමඟ ආහාරයට ගත හැක.

7.පුන්ගුලු ( Punugulu)

8.බ මීකිරි බත් අන්ද්‍ මෙන්ම තමිල්නාඩු, කර්නාටක සහ කේරළ යන ප්‍රදේශවලද පුළුල් ලෙස ජනප්‍රිය වූ කිරි බත්වර්ගයකි අතර එහි රසය  ඕනෑම අයෙකු විසින් ප්‍රිය කරයි.පැණිරස ප්‍රිය නොකළ කිරි, බත් සහ විවිධ එළවළු සමඟ සරල වට්ටෝරුවක් භාවිතා කිරීමෙන් එය නිවෙස්වලදී පහසුවෙන් සකස් කළ හැකිය. එය හොඳ රසයක් ලබා දීම සඳහා, එය බොහෝ විට ඉඟුරු, කැඩුණු අමු මිරිස් සහ කරපිංචා සමග මිශ්‍ර කර ඇත. කිරි බත්වල රසකාරක ලුණු රසයක් ලබා දෙන හොඳම කොටස වන්නේ දුරු ඇට, අබ ඇට සහ උරා ඇට යොදා පදම් කරන ලද තඩ්කා ය.

8. බෝබට්ලු  (Bobbatlu)

පැණිරස නොකළ කිරි, බත් සහ විවිධ එළවළු සමඟ සරල වට්ටෝරුවක් භාවිතා කිරීමෙන් එය නිවෙස්වලදී පහසුවෙන් සකස් කළ හැකිය. එය හොඳ රසයක් ලබා දීම සඳහා, එය බොහෝ විට ඉඟුරු, කැඩුණු අමු මිරිස් සහ කරපිංචා සමග මිශ්ර කර ඇත. කිරි බත්වල රසකාරක ලුණු රසයක් ලබා දෙන හොඳම කොටස වන්නේ දුරු ඇට, අබ ඇට සහ උරා ඇට යොදා පදම් කරන ලද තඩ්කා ය.

මුලාශ්‍ර :

https://www.holidify.com/pages/food-of-andhra-pradesh-1644.html

සේයාවන් අන්තර්ජාලයෙනි.

නිලක්ෂි බණ්ඩාර.

31/03/2023

උත්තරාකාන්ද් හි සංචාරය කිරීමට සුදුසු ප්‍රදේශ .

මිදුම් සහිත හිමාලයෙන් වටවූ විවිධ පුරාණ විහාරස්ථාන, ගුගුරන ගංගා හා බොහෝ දිය ඇලි සහිත සහිත දේශයක් වන උත්තරාකන්ඩ් යනු යනු ඉන්දියාවේ සුන්දරම ප්‍රාන්තයයි.දේව් භුමි ලෙසද හැඳින්වෙන උත්තරකන්ඩ් හි බද්‍රිනාත්, කේදර්නාත්, ගංගෝත්‍රි,යමුනෝත්‍රි ,පතාල් භුවනේශ්වර් ඇතුළු ඉතා ගෞරවනීය ආගමික ස්ථාන රාශියකට කේන්ද්‍රීත ප්‍රදේශයකි.  යෝග අගනුවර - රිෂිකේෂ් , හිමාලයානු ස්කී රිසෝට් - අවුලි , කඳුකර රැජින වූ මුසුරි  (Mussorie ) මල් නිම්නය වන උත්තරාකන්ඩ් සෑම වසරකම සංචාරකයින් දහස් ගණනකගේ දෑස් ස්පර්ශ කරයි.

මිට අමතරව ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශ වලින් බැහැරව සාමය සහ සැනසුම සොයා එන සංචාරකයින්ට තම විවේකය  නිස්කලංකව ගෙවීමට සැඟවුණු සුන්දරත්වයෙන් පිරි ස්ථාන බොහොමයක් තිබේ.මෙම ස්ථාන සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් නොගැලපෙන නමුදු ස්වභාවධර්මය උපරිමයෙන් අත්විඳීමට පරිසරලෝලීන්ට අනගි අවස්ථාවක් ලබා දේ.

කිර්සු (Khirsu)

මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1760 ක් උසින් පිහිටා ඇති කිර්සු සුන්දර හිමාලයානු නිවාඩුවක් ගත කිරීමට සුදුසුම ගමනාන්තයකි.නන්දා දේවි, ත්‍රිශූල්, පංචචුලි සහ නන්දා කොට් වැනි කඳු මුදුන් ඇතුළු හිමාල කඳුකරයේ දර්ශනීය දසුන් නිර්මාණය කරමින් , උත්තරාකාන්ද් හි කිර්සු හි හොඳම නොබැඳි ස්ථානවලින් එකක් වන පෞරි ගාර්වාල් හි පිහිටා ඇත.මෙම විචිත්‍රවත් ගම්මානය ඇපල් වල සශ්‍රීක පළතුරු වතු සහ ඝන පයින් සහ දේවදාර වනාන්තර වලින් පිරී ඇති අතර එය කඳු නැගීම, කඳු නැගීම සහ කඳවුරු බැඳීම සඳහා කදිම ස්ථානයක් බවට පත් කරයි. Khirsu හි සිදු කරන  සංචාරයක් ඔබව සුරංගනා කතා නවකතාවකින් සිහින ගමනාන්තයකට ගෙන යනු ඇත. ඔබට කල්ප දේවි විහාරය, වන් මනෝරංජන් කේන්ද්‍රය සහ ෆාර්ඛුන්ඩා, සහ චෞඛම්බා වීව්පොයින්ට් වැනි ස්ථාන නැරඹිය හැකිය.

මුන්සියාරි (Munsiari)

පුංචි කාශ්මීරය ( Little Kashmir) නමින් හඳුන්වන පිතොරගර්( Pithoragarh) සංචාරක මනස සහ ආත්මය පිරිසිදු කරන, හිතට සතුට දනවන තවත් ස්ථානයකි.හිමෙන් වැසි ඇති කඳු වළල්ලකින් ද , මීදුමෙන් වටවුන මෙම ප්‍රදේශය මීටර් 2298ක උන්නතාංශයක පිහිටා යහි නොබැඳි කඳුකරයකි.නන්දාකොට් , නන්දා දේවි ,රජරම්බා ,නේපාලය ,හිමාලය ඇතුළු පංචිවුලි වැනි කඳු නිම්න වල සුන්දරත්වය පැමිණෙන්නන්ගේ සිත් පිනවයි.මුන්සියාරි හි විශේෂත්වය වන්නේ ඈත අතිතයී සිටම රාලම්, මිලාම් සහ නැමික් ඇතුළු ග්ලැසියර තුනකට අයත්වී තිබීමයි.

ඔබ ස්වභාවධර්මයට ආදරය කරන්නෙකු, ඡායාරූපකරණයට ඇලුම් කරන්නෙකු හෝ ත්‍රාසජනක ක්‍රීඩා ලෝලියකු

 වුවද නම් මුන්සියාරි ප්‍රදේශය නිසැකවම ඔබට අපුරු තෝතැන්නක් වනු ඇත.

චෞකොරි (Chaukori)

මුහුදු මට්ය්ටමේ සිට මීටර් 2010ක උසකින් යුක්ත වන චෞකාරී කඳු මුදුන උත්තරකන්ඩ් හි සංචරයෙදි ඔබ තෝරාගත යුතුම ස්ථානයකි.පිතොරගර්හි පිහිටා ඇති සැඟවුණු මැණිකකි.පැමිණෙන සංචාරක නෙත් වශිකරවන මනරම් දර්ශන සහ විහාරස්ථාන වලින් පරිපුර්ණිත ප්‍රදේශයකි.හිමෙන් වැසුණු කඳු මුදුන් සහිත මෙම ප්‍රදේශය සශ්‍රික වනාන්තරයකින් යුක්තය. ඔබට මෙහිදී දක්නට ලැබෙන ස්ථාන අතර තේ වතු , කෝවිල් සහ සිද්ධස්ථාන නකුලේශ්වර් කෝවිල ,ගුන්සේරා දෙවි  පන්සල,නාග් විහාරය ,කාලි දෙවි ඇතුළු දිය ඇලි 

වේ.

ලොහාගට් (Lohagat)

කඳුකර ප්‍රදේශයක් වන ලොහාගට් පයින් සහ ඕක් ගස් වලින් පිරුණු සෞම්‍ය දේශගුණයකින් සහ හිමෙන් පිරුණු හිමාල කඳු පන්තියට අයත්වුවකි,ඓතිහාසික සහ මිත්‍යා විශ්වාස කෙරෙහි ප්‍රිය කරන්නන්ට සංචාරයට යායුතුම ස්ථානයක් වන ලොහාගට් නගරය ඓතිහාසික කරුණු වලට අනුව කලකදී  ගිලීගිය නගරයකි.මෙම කුඩා නගරය ආශ්‍රිත අවට ප්‍රදේශය 11 සහ 12 වැනි සියවස් වලදී කුමාඔන් රජුන් පාලනය කල රාජ්පුත් වංශයට අයත්වූ චන්ද් පාලන සමයේ අගනුවර බව කියවේ.ලෝහාවති ගංගා ඉවුරේ සිට මීටර් 1800ක උන්නතංශයක පිහිටා ඇති ලොහාගට් අඩු ගවේෂණයට ලක්වූ හිමාලයේ බැස්මකි.ඔබට මෙහි නැරඹිය හැකි ස්ථාන වන්නේ පංචේෂ්වර් මහාදේව් පන්සල, බනසුර් කා කිලා, මායාවතී ආශ්‍රමය, ඇබට් මවුන්ට්, දෙවිඳුරා පන්සල යනාදියයි.

නෞකුචිඅටාල් ( Naukuchiatal)

උත්තරකන්ඩ් හි නොබැඳි ගමනාන්තයක් වන නෞකුචිඅටාල් හි සුන්දර කඳුකරය නෛන්ටාල් (Nainital) හි සුන්දර කඳුකරයේ විල් නගරය ලෙසද හැඳින්වේ.නෞකුචිටාල් යනු කොන් නමයක් සහිත විල යන අර්ථය ගෙනෙන අතර පිරිසිදු උල්පත් ජලයෙන් පිරි සොබාදමේ සෙවණ යට සුන්දරත්වයේ නිස්කලංක බැවින් පිරි කුඩා නමුදු සුන්දර විල් ගම්මානයකි.නිවාඩුවක් ගත කිරිමට සුදුසුම ස්ථානයකි.මීට අමතරව, සෑම වසරකම මැයි මාසයේදී පවත්වනු ලබන සුප්‍රසිද්ධ Escape උත්සවය සමඟනෞකුචිට්ටාල්  සංචාරකයින්ගේ ආකර්ෂණය දිනන ප්‍රාන්තයකි.මෙම විචිත්‍රවත් නගරය පිහිටා ඇත්තේ ඔරු පැදීම, යාත්‍රා පැදීම සහ බෝට්ටු පැදීම වැනි එළිමහන් ක්‍රියාකාරකම් සඳහා අවස්ථාව සලසන සුන්දර නිම්නයක ය.සුන්දර නිමනයක පිහිටි මෙම පෙදෙසෙහි ජන්ග්ලිගෝන්(Jungliagaon), භිම්ටල් විල Bhimtal Lake, නෞකුචිචාල් විල ( Naukuchiatal) පිහිටා ඇත.

ලැන්දෝර්( Landour) 

මුසොරි ප්‍රාන්තය අසල පිහිටා ඇති ලැන්ඩොර් නගරයට සුන්දර කඳු බෑවුම් සහ නිම්නයක් අතරින් යා යුතු අතර  ගංගෝත්‍රි, යමූනෝත්‍රි, කේදර්නාත්, ස්වර්ගරෝහිනි සහ තවත් බොහෝ හිමාල කඳු  මුඳුන්ගෙන් යුතු පෙදෙසකි.මෙම ස්ථානය යුරෝපියානු කලා සම්භවය ත් එම යුගයේ පැවතුනු අලංකාර පල්ලි වල ආකෘතිය සිහි කල හැකි යටත් විජිත ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයෙන් අනුන වුවකි.එහි නැරඹීමටඇති ස්ථාන අතර ශාන්ත පාවුළු දේවස්ථානය, ලාල් ටිබ්බා සහ කෙලොග්ගේ අනුස්මරණ දේවස්ථානය සහ භාෂා පාසල සුවිශේෂිය.

කන්තාල් (kantal)

කන්තාල් යනු කලක් උත්තරාකන්ඩ් හි පිහිටි විලක නමක් වන අතර ආකර්ශනිය කඳු පන්තියකි. අඩි 8500 ක උන්නතන්ශයකින් යුතු කන්තාල් හිමාලය කඳු පන්තියේ සුන්දරතම ස්ථානයයි. තරු පිරි රැයක කඳවුරු රැයක අත්දැකීම විඳීමට සුදුසුම ස්ථානයකි.කන්තාල් චම්බා , ඩෙහාර්දුන් සහ මුසුරි යන ප්‍රධාන කඳු මුදුන් වලට සමීපය.ඒ අවට  නැරඹීමට ඇති ස්ථාන වන්නේ ධනුන්ල්ටි  (Dhanaulti,) , නව තේරී  ( New Tehri) , සර්කන්ධ දෙවි පන්සල  (Surkanda Devi Temple )  සහ කොදිආ වනාන්තර (Kodia Jungle) යන ස්ථානයි.

පන්ගොට් (Pangot)

කුරුළු පාරාදීසයක් වූ නයිනිතාල් සිට කිලෝමීටර් 15ක දුරින් පිහිටි  පන්තගොට් සොබාදහමේ චමත්කාර නිර්මාණයකි. කුරුළු විශේෂ නැරඹීමට මෙන්ම , තරු පිරි රාත්‍රීන්හි කඳුවුරු බැඳ වනාන්තර,නිම්න මැදින් ගමන් කර කඳු නැගීම , කඳු වැටි හරහා ගමන් කිරීම වැනි ත්‍රස්තජනක ක්‍රියාකාරකම් වල යෙදිය හැකිය. එම ගමනේදී ඔබට ගෞනෝ කඳු ( Guano Hills) ,පැන්ගොට්( Pangot) සහ කිල්බුරි කුරුළු අභය භුමිය ( Kilbury Bird Sanctuary) සහ නෛනා ගල් ශිඛරය ( Naina Peak) ඇතුළු බොහෝ සොඳුරු ස්ථාන රසවිඳීමේ හැකියාව ඇත.

මෙම කිල්බුරි කුරුළු අභය භුමියේ කුරුළු විශේෂ 580 කට නිජබිමක් වන අතර සංක්‍රමණික සහ ආවේණික පක්ෂීන් දෙකම මෙම කලාපය තුළ දැකගත හැකි අතර, එය කුරුල්ලන් නැරඹීමේ පාරදිසකි.

රාම්ගර්( Ramgar)

උත්තරකන්ඩ් හි තවත් සොඳුරු පරිශ්‍රයක් වන රාම්ගර් කුමාඔන් කලාපයේ මුක්තේෂ්ශ්වර් හි පිහිටා ඇත.ස්වභාවික සුන්දරත්වයෙන් අනුන වූ මෙම ප්‍රදේශය පෙයාර්ස්, ඇපල්, පීච් සහ ඇප්රිකොට් ඇටවලින් යුත් පළතුරු වතු ඇති බැවින්එ ම ස්ථානය උත්තරකාන්ද් හි පළතුරු බඳුන ලෙසද හැඳින්වේ.හිමාල කඳුවැටියේ මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1789 ක් උසින් පිහිටා ඇති රාම්ගාර් යනු ඔබට වඩාත් ආකර්ශනීය හිරු උදාව සහ හිරු බැස යෑම දැක ගත හැකි ස්ථානයකි. ඔබ සාමාන්‍ය ජීවිතයෙන් පරිපූර්ණ විවේකයක් ලබා ගැනීම සඳහා උත්තරාකන්ඩ් හි හොඳම නොබැඳි ස්ථානයක් සොයන්නේ නම්, රාම්ගාර් යනු කදිම ස්ථානයකි. මෙහි සමහර ප්‍රධාන ආකර්ෂණ ස්ථාන වන්නේ පළතුරු වතු, මුක්තේෂ්වර් කෝවිල, භිම්තාල් විල, පරීක්ෂණ බංගලාව සහ නතුවාන් ය.

පිඔරා( Peora)

කුමාඔන් ප්‍රදේශයේ දර්ශනීය නිම්න මැද පිහිටි පිඔරා අඩි 6600ක උන්නතාංශයක පිහිටි ගම්මානයකි.පක්ෂි නිරීක්ෂකයින්ට සහ වනජීවී ලෝලීන්ට ස්වර්ගයක් වැනි වූ මෙම ප්‍රදේශය කඳු නැගීම වැනි එළිමහන් ක්‍රියාකාරකම් වලට ප්‍රිය කරන්නන්ට කදිම තෝතැන්නකි.වනාන්තර,දිය ඇලි , පුජනිය ස්ථාන ඇති අතර ප්‍රධාන ස්ථාන වන්නේ මුක්තෙශ්වර් ධාම් ( Mukteshwar Dham) ,ගොභින්ද් වල්ලභ් පාන්ට් කෞතුකාගාරය ( Gobind Vallabh Pant Museum ), නන්ද දෙවි කෝවිල ( Nanda Devi Temple) ,මුක්තෙශ්වර් පීරික්සුම් බංගලාව (Mukteshwar Inspection Bungalow) , කලිකා පන්සල (Kalika Temple) සහ Choco-House Chocolatier
යන ස්ථානයි.

මුලාශ්‍ර :

https://www.veenaworld.com/blog/offbeat-places-in-uttarakhand

https://www.euttaranchal.com/tourism/how-to-reach-khirsu.php#:~:text=Khirsu%20is%20well%20connected%20by,with%20major%20cities%20in%20India.

සේයා අන්තර්ජාලයෙනි.

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

30/03/2023

ඉන්දියානු ගිරවුන්ගේ මුතු ඇටය Pearls of the Parrot of India: The Emperor Akbar's Illustrated "Khamsa," 1597-98

16 වන ශත වර්ෂයේ අග බාගයේදී ඉන්දියාවේ මෝගල් අධිරාජ්‍යයා වූ අක්බාර් කලාවට විශිෂ්ඨ සේවයක් කල අනුග්‍රහයකු විසින් අලංකාරව රචිත පින්තුර අඩංගු නිදර්ශනය කල අත් පිටපත් 20000 ක පමණ එකතුවක් පුස්තකාලයක රැස් කළේය.එහි තිබු එක් කෘතියක් වුයේ අමිර් ඛුස්රුගේ ධිවාලි ( Amir Khusrau Dihlavi ) විසින් 1253-1325 රචිත ඛමාසා Khamsa (Quintet of Tales))කෘතියෙහි අතිවිශිෂ්ඨ ලෙස අලංකාර කර නිර්මාණය කරන ලද පිටපතකි.2005 ඔක්තෝම්බර් 14 වන දින ඇරඹි මෙට්‍රොපොලිටන් කෞතුකාගාරයේදී ඉන්දියාවේ ගිරවුන්ගේ මුතු ඇටය ප්‍රදර්ශනයට ලක් කෙරුණි.

ඉන්දියානු උප මහාද්වීපයේ ශ්‍රේෂ්ඨතම පර්සියානු භාෂා කවියා ලෙස සැලකෙන අමීර් ඛුස්රෝ බොහෝ විට ඔහුගේ කවි ඔහුගේ තොල්වලින් වැගිරෙන "මුතු" ලෙස වර්ණනා කරමින් ලිවූ අතර

ඉන්දු-පර්සියානු සම්ප්‍රදායේ කථිකත්වය සංකේතවත් කරන කුරුල්ලා සංකේතවත් කරමින්ඔ

හුව ඉන්දියාවේ ගිරවා ලෙස හැඳින්වූහ.

ශතවර්ෂ දෙකකට පසු 1597-1598 වසරේදී අක්බාර් අධිරාජ්‍යයාගේ පුස්තකාලය වෙනුවෙන්  අමීර් ඛුස්රුගේ ඛම්සාහි අතිවිශිෂ්ට නිදර්ශන පිටපතක් නිර්මාණය කරන ලදී.මෙම අත්පිටපත, ඉන්දියාවේ මුල් මෝගල් යුගයේ අතිවිශිෂ්ටතම නිර්මාණයක් වන අතර, විශ්මයජනක හැකියාවන්ගෙන්  සහ ඔහුගේ විශිෂ්ට අක්ෂර වින්‍යාසය පිළිබඳ නිදර්ශන ඇතුළත් වේ. අත්පිටපතෙන් ඉතිරිව ඇති සම්පූර්ණ පිටු නිදර්ශන 29ක් දැන් බැල්ටිමෝර්හි වෝල්ටර්ස් කලා කෞතුකාගාරයේ ඇති අතර ,  (චිත්‍ර 21 ක් සහ ලැකර් වලින් බැඳී පොතක ඇති අත්පිටතද ) සහ ද මෙට්‍රොපොලිටන් කලා කෞතුකාගාරය (රූප සටහන් අටක් හිමි පොතක්ද ) එකතුවේ ඇත.

සාමාන්‍යයෙන් ආසියානු කළා නිර්මාණ පමණක් ප්‍රදර්ශනය කිරීමට පමණක් වෙන් කර ඇති මෙම චිත්‍ර ගැලරි තුළ මෙම දර්ශනීය ඉස්ලාමිය කළා පිටපත ඉදිරිපත් කිරීමට ඉඩ ලබා දීම ගැන ඔවුන් බෙහෙවින් සතුටු විය.

.

මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් අධිරාජ්‍යයා  පිළිබඳ කථාවක්, ආගමික පාඨයක්, රූපක පාඨයක් සහ ඛේදජනක ලෙස අවසන් වන ආදර කතා දෙකක් කම්සාවේ ඇතුළත් වේ. අක්බාර්ගේ සේවයේ යෙදී සිටි ඉතා වැදගත් කලාකරුවන් කිහිප දෙනෙකු විසින් සිදු කරන ලද නිදර්ශන සහ අක්ෂර වින්‍යාසය මෙම අත්පිටපතෙහි අන්තර්ගත වන අතර බසවන සහ මනෝහර වැනි කලාකරුවන්ගේ අලංකාර සවිස්තරාත්මක නිදර්ශන ඔවුන් 16 වන සියවසේ ඉන්දියාවේ එදිනෙදා ජීවිතය පිළිබඳ බොහෝ දේ අපට කියයි. 

මෙම නිර්මාණය  අලංකාර nasta'liq ශෛලියේ ලිවීම පිලිබඳ  කීර්තිමත් අක්ෂර වින්‍යාසකරුවෙකු වන මුහම්මද් හුසේන් අල්-කාශ්මීරි විසින් ලියා ඇති අතර ,  ඔහුගේ අතිශයින් අගය කළ කුසලතා හේතුවෙන් , ඔහුව ප්‍රසිද්ධ වී තිබුනේ   zarin kalam ( රන් පෑන) යන අන්වර්ථ නාමයෙනි.

Amir Khusrou ගේ Khamsa පිලිබඳ පුරාවෘත්ත ඇතත් ඒවා සදාචාරාත්මක බව පිලිබඳ ගැටළුවක් ඇති කරන ගුප්ත ඉතිහාස කතන්දර වේ.අමිර්ගේ සහ ෂිරින් ගේ ආදර කතාව ගත් කල පත්තිරුවක සඳහන් වන්නේ Shirin ඇගේ සේවිකාවන් සමඟ සවාරියක් යන අතර මූර්ති ශිල්පියෙකු වන Farhad මුණගැසෙන අතර, ඔහු තම රංචුවෙන් කිරි ගෙන ඒම සඳහා කඳුකරය හරහා ඇල මාර්ගයක් කපා දී ඇත.Hasht Bihisht (පාරාදීස අට) හි ඇති  තවත් පත්‍රිකාවක  නිල් මණ්ඩපයේ කුමරියගේ කතාව නිදර්ශනය කරයි - තරු පිරුණු අහසක් යට, සන්සුන් උද්‍යානයක මණ්ඩපයක තරුණයෙකු සුරංගනාවියක් සහ ඇගේ කන්‍යාවන් විසින් සංග්‍රහ කරන අයුරු නිරූපණය කරයි.

වර්මොන්ට් විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය ජෝන් සෙයිලර් විසින් ප්‍රදර්ශනයට සමගාමීව ඉන්දියාවේ ගිරවුන්ගේ මුතු ඇටය යන ප්‍රකාශනය ද ඇතුළත් කර තිබුණි.. වෝල්ටර්ස් කලා කෞතුකාගාරය විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද මොනොග්‍රැෆ්, ඛම්සා අත්පිටපතේ  පින්තාරු කරන ලද පත්‍ර සියල්ල සහ එහි බැඳීම නිදර්ශනය කරයි. එය මෙට්‍රොපොලිටන් කෞතුකාගාරයෙන් පොත් සාප්පුවල ඩොලර් 55කට (කඩදාසි පිටකයට) ලබා ගත හැක.

මුලාශ්‍ර :

https://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2005/illustrated-khamsa

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

24/03/2023

පකිස්ථානයේ භූකම්පන ප්‍රවණතාවය

 

පකිස්ථානය යනු අතීතයේ සිට භූමිකම්පා ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාවයට සැමවිටම මුහුණ දුන් රටකි.භූ විද්‍යාත්මකව ගත් කල පකිස්තානය යුරේසියානු තලය සහ ඉන්දියානු භූ තැටිය හා අතිච්ඡාදනය ( එකක් මත එකක් ඉහලින් පැවතීම ) වී ඇති අතර  ඉන්දීයන් තහඩුවේ (  ඉන්දියානු තහඩුව යනු නැගෙනහිර අර්ධගෝලයේ සමකයට විහිදෙන සුළු භූ තල තැටියකි. මුලින් පුරාණ ගොන්ඩ්වානා මහාද්වීපයේ කොටසක් වූ ඉන්දියානු තහඩුව මීට වසර මිලියන 100 කට පෙර ගොන්ඩ්වානා හි අනෙකුත් කොටස් වලින් කැඩී උතුරු දෙසට ගමන් කිරීමට පටන් ගත් අතර ඉන්සියුලර් ඉන්දියාව එය රැගෙන ගියේය.) 

වයඹ දිග මායිමේ පන්ජාබ් සහ සින්ද් පිහිටා ඇති අතර ,කයිබර් -පක්තුන්වා සහ බලුකිස්තාන් යුරේසියානු තලය තුළ පිහිටා ඇති අතර අසාද් කාශ්මීරය සහ සහ උතුරු ප්‍රදේශ භූ කම්පන තහඩු දෙකක් එකිනෙක ගැටෙමින් පැවතීම හේතුවෙන් ප්‍රබලව භූ කම්පන වලට ගොදුරු වීමේ අවධානම පවති. 

නමුත් අවාසනාව නම් පකිස්තානු භූකම්පන අධ්‍යනය සහ පර්යේෂණ කෙරෙහි එකල රජයේ අවධානය නොලැබීමයි.භූමිකම්පාවලට ගොදුරු වන අනෙකුත් රටවල මෙන් පාකිස්තානයේ ක්‍රියාකාරී පර්යේෂණ ක්ෂේත්‍රයක් නොවේ, මෙයට හේතුව පාකිස්තානයේ බොහෝ භූ කම්පන විද්‍යාඥයන් භූමිකම්පා අනාවැකි මෝඩයන්ගේ පාරාදීසයක් ලෙස ගෙන භූමිකම්පා උපද්‍රව අධ්‍යයනයන් කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමු කරන බැවිනි. භු කම්පන අධ්‍යනයේ වටිනාකම පිළිබඳව ඔවුන්ට වැටහීමක් ලැබුනේ 2005 දී සිදුවූ මුසෆරාබාද් භුමි කම්පනයෙන් පසුවයි.

පසුකාලීනව සිදුවූ 2008 ඔක්තෝබර් 28 වන දින M 6.4 හි වඩාත් මෑත Ziarat භූමිකම්පාව, 

2013 සැප්තැම්බර් 24 වන දින M 7.8 හි Awaran දිස්ත්‍රික්කයේ සිදුවූ  Balochistan භූමිකම්පාව සහ 2013 සැප්තැම්බර් 28 දින Awaran දිස්ත්‍රික්කයේ සිදුවූ  Balochistan භූමිකම්පා ඇතුළු රට පුරා ඇති වූ මේ සියලු භූමිකම්පා මානව සමාජයට තර්ජනයක් නිර්මාණය කර තිබුණි.

මෙහිදී ගැටලුවට විසඳුම් සොයන්නට නම් ඇතිවන  භූ කම්පන වල  විභවයන් පිලිබඳ පර්යේෂණ කර හඳුනා ගැනීමේ ක්ෂේත්‍ර අධ්‍යනය සිදු කල යුතුය.ඉස්ලාමාබාද් ,ක්වෙටා මුසෆාරාබාද්වැනි පකිස්ථානයේ ජනාකීර්ණ නගර අතීතයේ විශාල භූකම්පන ඉතිහාසයක් ඇති නිසාවෙන් පුද්ගල මෙන්ම රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ඇතිව භූකම්පන ආරක්ෂණ සහ පෙර සූදානම් පුහුණු වැඩසටහන් සංවිධානය කිරීමයි.

පකිස්තානය ආසියාවේ වඩාත්ම භූ කම්පන සක්‍රීය කලාපය වන්නේ ක්‍රියාකාරී දෝෂ ගණනාවක් පවතින බැවිනි.භූ කම්පන සහ උපද්‍රව විමර්ශනය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක අධ්‍යයනයක් සඳහා, භූමිකම්පා නාමාවලි ඉතා වැදගත් සහ වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.මන්ද එය මෑතකාලීන හා ඓතිහාසික භූ කම්පන පිළිබඳ ක්‍රමානුකූල වාර්තාවක් සපයන බැවින් නාමාවලියෙහි සම්පූර්ණත්වය සහ ඒකාකාරිත්වය පරීක්ෂා කිරීම පූර්ව අවශ්‍ය වේ.

Farhana et al විසින් අධ්‍යයනය කරන ලද කලාපය සඳහා භූමිකම්පා නාමාවලිය විශ්ලේෂණය කර ඇති අතර මෙම  නාමාවලිය මෙම අධ්‍යයනයේදී ද භාවිතා වේ. ඔවුන්] පකිස්තානය සහ ඉරානය, ඇෆ්ගනිස්ථානය, ටජිකිස්තානය, චීනය, ඉන්දියාව යන ප්‍රදේශවලින් සමන්විත සමස්ත අධ්‍යයන කලාපය භූ කම්පන කලාප 14 කට බෙදා ඇති අතර, කලාපය තුළ සමජාතීය යැයි උපකල්පනය කරන විශේෂිත පරාමිතීන් මගින් සංලක්ෂිත ප්‍රදේශ නියෝජනය කරයි. එම පරාමිතීන් වන්නේ 

· භූ කම්පන මට්ටම 

· භූගෝලීය හැසිරීම 

· ආතති ආධිපත්‍යය

යටිතල පහසුකම් නිසි ලෙස සැලසුම් කිරීම සහ ආරක්‍ෂිත පියවර ගැනීම සඳහා සාමාන්‍ය ජනතාව තුළ දැනුම හා දැනුවත්භාවය වර්ධනය කිරීම මගින් සක්‍රීය දෝෂ සහිත නගර අනාගත ව්‍යසනයෙන් වැළැක්විය හැකි බව මෙම කලාපකරණයේ වාසිය බව ඔවුන් ඔවුන්ගේ අධ්‍යයනයන්හිදී පෙන්වා දී ඇත.

භූ කම්පන ජනක කලාප ඝට්ටන තහඩු මායිම දිගේ, එනම් කිර්තාර් සුලෙයිමාන් හින්දු කුෂ්, හිමාලය [4] දිගේ ඉතා ඝන වේ. පලවෙනි රූප සටහනෙහි භූ කම්පන ජනක කලාප දාහතරක් (14) පෙන්වයි.

 මෙම කලාප 14 සඳහා වසර 100 ක කාලයක් සඳහා මොවුන්ගේ අධ්‍යනයෙහි  භාවිතා කරන ලද නාමාවලියට අනුව භූ කම්පන පැතිරීම රූප සටහන 2 හි පෙන්වා ඇත.

විශාල භූමිකම්පා ඇති අවස්ථාවලදී හැර පකිස්ථානය භූ කම්පන නිස්කලංක බව පෙනේ. භූ කම්පන උපද්‍රව ඇගයීමක් සිදු කිරීමේදී යම් ප්‍රදේශයක භූ කම්පන පරතරයක් සොයා ගත හැකි අතර එය නිරීක්ෂණ වාර්තාවට වඩා විශාල කාලයක් අක්‍රියව පැවතිය හැකි බැවින් සංකූලතාවයක් ඇති විය හැකි බව දක්නට ලැබේ. අධ්‍යයන ප්‍රදේශයේ ස්ථාන කිහිපයක තෙරපුම් පාලන තන්ත්‍රයක් පැහැදිලිවම දක්නට ඇති අතර , නිශ්චිත භූ කම්ප.න ක්‍රියාකාරකම් විශේෂිත දෝෂ සහිත අංශු සමඟ සම්බන්ධ කිරීම බොහෝ විට දුෂ්කර හෝ කළ නොහැකි බව පෙන්වා දී තිබේ.

භූ කම්පන ජනක කලාප 14 තුළ අපි පකිස්ථානයේ ඓතිහාසික හා මෑත කාලීන භූ කම්පන ක්‍රියාකාරකම් අධ්‍යයනය කර ඇති අතර කලාප 3, 4, 6, 10 සහ 13 ඉහළ භූ කම්පන ක්‍රියාකාරකම් පෙන්නුම් කරන බව සහ මෙම කලාපවල ඝන ලෙස ජනාකීර්ණ සමහර ප්‍රධාන නගර ඇති බව ඔවුන් සොයා ගත්හ. පකිස්තානය භූමිකම්පාවලට ගොදුරු වන සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රාජ්‍යයක් වන අතර, අනාගතයේදී රටේ භූමිකම්පා විපත් අවම කිරීමට හෝ හැකි නම් අවසන් කිරීමට හොඳම හා වේගවත් ක්‍රමය යැයි කියනු ලබන තාක්ෂණික ක්‍රම පිළිබඳව ඔවුන් වැඩිදුර ගවේෂණය කළ යුතු බව පවසයි.

නමුත් අවාසනාවකට මෙන් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක පකිස්තානය අපගේ
අපේක්ෂාවන් අවම කර ගැනීමට සහ භූ කම්පන උපකරණ සහ නිරීක්ෂණ, සුපරීක්ෂාකාරී දත්ත විශ්ලේෂණය සහ නාමාවලි නිෂ්පාදනය, අනුපූරක ක්ෂුද්‍ර කලාපකරණ අධ්‍යයනයන්හි මූලික කරුණු, අවදානම් සහ අවදානම් තක්සේරුව පිළිබඳ පර්යේෂණ නිශ්චිතව පෙන්වා නොදෙන්නේ මන්දැයි විශ්ලේෂණය කිරීමට ඔවුන්ට සිදු වී ඇති බව ඹවුන් පවසයි ඹවුන්ටග් දැනුමේ ආධාරයෙන් අනාගත භූමිකම්පා වලින් සිදුවිය හැකි ජීවිත හා දේපළ හානි අවම කිරීමට බොහෝ දේ කළ හැකිය. භූමිකම්පා පුරෝකථන පර්යේෂණ සහ යෙදුම් සඳහා අවශ්‍ය දත්ත සමුදාය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා, ප්‍රමාණාත්මකව සහ ගුණාත්මකව, විවිධ වර්ගයේ මොනිටරවලින් සමන්විත විශාල රටපුරා ඩිජිටල් සංවේදක ජාලයන් යෙදවිය යුතු බව ඔවුන් පෙන්වා දෙන විසදුමයි.

මූලාශ.

https://www.scirp.org/journal/paperinformation.aspx?paperid=66521#:~:text=Jhelum%20fault%20is%20the%20youngest,of%20concrete%20blocks%20or%20bricks.

සේයාවන් අන්තර්ජාලයෙනි.

නිලක්ෂි බණ්ඩාර.

23/03/2023

අරුණාචල් ප්‍රාන්තයට ආවේණික ආහාර .

අරුණාචල් ප්‍රාන්තය ඉන්දියාවේ ඊසාන දිග පිහිටා ඇති අතර ගෝත්‍රික ජනතාවට නිවහනක් වී ඇත. ප්‍රධාන ජන ගෝත්‍ර 26ක් සහ උප ගෝත්‍ර 100 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටිනාතර මොවුන්ගේ අහාර රටාවන් දෙස බැලුවහොත්,  හිමාල ශිෂ්ඨාචාර වල බලපෑම මෙම අහාර සංස්කෘතියට බෙහෙවින් බලපෑ බව පෙනී යයි.මොවුන් මස් මාළු, බිත්තර ,හරක් මස්,කුකුළු මස්, එළු මස් බත් සමගින් ආහාරයට ගනී. විවිධ සහල් වර්ග ඔවුන් ආහාරයට ගනී.සලාද කොළ බෙහෙවින් ජනප්‍රිය අතර අමු මිරිස්,කොත්තමල්ලි සහ ඉගුරු භාවිතයෙන් පිසනු ලැබේ.කොලවල ඔතා තැම්බූ බත් කැවුම් ,තුක්පා ,මොමෝස් මොවුන් ආහාරයට ගන්නා සම්ප්‍රදායික ආහාර වේ.

මොවුන් විවිධාකාරයේ සහල් වර්ග පරිභෝජනය කරන අතර බීර වර්ග පිළියෙළ කරයි.සහල් සහ මෙනේරි පැසවීමෙන් හදන බීර වර්ගයක් වන අපං මොවුන්ගේ ජනප්‍රියම බිමක් වේ.

1.පිකා පිල ( Pika Pila)

පිකා පිල අරුණාචල් හි ආවේණික සම්ප්‍රදායික ආහාරයක් වන අතර බත්, ව්‍යංජන ,කරවල ආදිය සමග ගැලපෙන මෙම අච්චාරු වර්ගය අපටානි ගෝත්‍රිකයින් විසින් නිර්මාණය කරා ඇති බව කියවේ.ඌරු මේදය සහ උණ පතුරු වලින් වන අතර ශාක වල කාබනික අළු වලින් වන අතර අව්වේ වෙලා දියර ආකාරයෙන් සකසනු ලබන අච්චාරු වර්ගයක් වෙයි.

2. Lukiter ( ලුක්ටර් )

ලුක්ටර් යනු මිරිස් කුඩු හා මිශ්‍ර කර පිසූ වියළි මස්ය.එය ඉතා රසවත් වන අතර ලුක්ටර් වලට ඉහළ ඉල්ලුමක් ඇත.ලුක්ටර් පිසීමේදී භාවිතා කරන මිරිස් අවතාර ගම්මිරිස් හෝ භුත් ජෝලොකියා ලෙස හඳුන්වයි.

3.පෙහක්  (Pehak)

පෙහක් සොයා බෝංචි  සහ මිරිස්ව වලින් සාදන  නිර්මාංශ ආහාරයක් වන අතර බත් සමග ආහාරයට ගනී.සුවඳවත් බව  සහ  රසවත් බව නිසාම මිනිසුන් අතර ජනප්‍රිය පෙහක් චට්නි වර්ගයකි.

4.චුරා සබ්සි (Chura Sabzi)

එළවලු සහ  යක් කිරි මිරිස් (Devil milk cheese)යොදා සාදණු ලබන රසවත් අහරයල්කි.තැම්බූ හාල් සමගින් ආහාරයට ගැනේ. සබ්සි වර්ග කීපයක් ඇති අතර කොමඩු , කැරට්, වම්බටු ,බෝංචි සබ්සි ලෙසින් දක්නට  ලැබේ.

5. වුන්වුට් නග්ම්( Wunwut Nagm)

අරුණාචල් පෙදෙසේ තවත් ජනප්‍රිය ආහාරයක් වන වුන්වුට් නග්ම් කුකුල් මස්, සහල් කුඩු සහ දේශීය කුළු බඩු යොදා සදනු ලැබේ. විදි ආහාර පිළියෙළ කරන ස්ථාන වල මෙය වඩාත් ජනප්‍රිය වේ.

6. මොමෝස් (Momus).

ටිබෙට් සම්භවයක් ඇති ඩම්ප්ලින් වර්ගයක් වන මෙහි නිජබිම ටිබෙටයයි. හිමාචල් පෙදෙස්, නේපාල්, බෙට්,ලඩාක් සිකීම් ,උත්තාර්කන්ද යන ප්‍රදේශ වල සාදන මොමෝ  චීනයෙ සාදන  baozi, jiaozi, and mantou, Mongolian buzz, Japanese gyoza, Korean mandu සහ Turkic Manti වලට සමාන වේ, තිරිඟු පිටි භාවිතයෙන් මොමෝ සාදන අතර වයඹ දිග චීනයේ පාන් වලට සමානත්වයක් දක්වයි, අර්තාපල් සහ චීස් පුරවා සාදන මොමෝස් පිටි ගුලි තුලට ලුණු නොමැතිවා කුළුබඩු යොදා සදනු ලබයි. පිරවුම සඳහා එළු මස් හෝ කුකුළු මස් ද යොදන අවස්ථා තිබේ.

මේ පිලිබඳ විවිධ මතවාද ඇති අතර නේපාලයෙන් චීනයට ගිය නේවාර්  වෙළෙන්දෙක් චීනයෙන් මෙහි   වට්ටෝරුව රැගෙන ආ බවක් කියවේ.පහළොස්වන සියවසේ අගභාගයේදී ටිබෙට් රජෙකු සමඟ විවාහ වූ නේපාලයේ නෙවාරි කුමරියක් විසින් මෝමෝ ටිබෙටයට හඳුන්වා දුන් බවට සමහරු තර්ක කරති.මොමෝස් අරුණාචලම් ප්‍රදේශයේ ජනප්‍රියතම ආහාරයකි.

7. කහ්ර්සි (Kharzi )

හාල්,චීස්, ළුණු, කැරට්මිරිස් සහ තවත් අමුද්‍රව්‍ය යොදා සාදන කහර්සි ප්‍රණීත ආහාරයකි.බත් වෙනම පිස චීස් මිශ්‍රණය වෙනම පිස දෙක එකට කලවම් කර මෙය සාදන බව කියවේ.මෙය රසවත් කිරීමට සහ අලංකාරයක් ලෙස  මුන් ඇටසහ ළුණු භාවිත කරයි. 

8.පෝචා - Butter Tea (Po cha)

පෝචා යනු හිමාචල් පෙදෙසේ බටර් යොදා සාදානු ලබන තේය.අරුණාචලම් ප්‍රදේශයේ මෙය සාදන්නේ පළමුව කළු තේ තම්බා කිරිවත් කර පෙරිමෙනි.යක් කිරි බටර් සහ ළුණු මදක් එකතු කරන අතර 

මෙය නේපාලය ටිබෙටය, පකිස්ථානය විශේෂයෙන් ගිල්ගිට්-බල්ටිස්තානය) සහ උතුරු කයිබර් පක්තුන්ක්වා, ඇෆ්ගනිස්ථානය, කසකස්තානය, ටජිකිස්තානය, නැගෙනහිර තුර්කෙස්තානය, ටිබෙට් සහ නූතන චීනයේ බටහිර ප්‍රදේශ, මධ්‍යම ආසියාව සහ කැරිබියන් ප්‍රදේශයන් හි ජනප්‍රිය උණුසුම් පානයකි.

ටිබෙටයේ තේ ඉතිහාසය ටැංග් රාජ වංශය දල්වා දිවයන අතර 13 වන සියවසේ, එනම් Phagmodrupa රාජ වංශය දක්වා දිව යයි.පුරාවෘත්ත වලට අනුව චීන රජ කුමරියක් ටිබෙට් රජ කුමරකු හා විවහා වූ අතර එය චීනය සහ ටිබෙටය අතර වෙළඳ සම්බන්දතා ව්‍යාප්ත කිරීමට උපකාරික විය.

පිටුවහල් කරන ලද ටිබෙට් ජාතික ටෙන් ෆුන්ගේ කවි පොතක මාතෘකාවේ බටර් තේ ගැන සඳහන් වේ.ඔහු ඉපදුනේ ටිබෙටයේය.ඔහු විසින් රචිත Sweet Butter Tea: A Book of Poems පොතේ ඔහුගේ ළමා කාලය පිලිබඳ කවි අඩංගු වන අතර ඔහු ඉංග්‍රීසි බසින් පල කල පළමු කවි පෙළ වේ.මේ නිසා ඉන්දියාවේ ධර්ම ශාලාවේ ඔහුගේ මිතුරන් ඔහුව "පැණි බටර් " යන අන්වර්ථ නාමයෙන් හැඳින්වූහ.

මුලාශ්‍ර :

https://www.veenaworld.com/blog/food-in-arunachal-pradesh#:~:text=Momos&text=Momos%20are%20known%20as%20the,Arunachal%20Pradesh%20but%20across%20India.

https://en.wikipedia.org/wiki/Butter_tea.

සේයාවන් අන්තර්ජාලයෙනි,

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

23/03/2023 

අතීතයේ සිට පැතිරුණු ඉන්දියානු ආහාර සංස්කෘතිය

 ඉන්දියානු අහාර සංස්කෘතිය ගත් කළ ඉන්දියානු උප මහාද්වීපය වටා ඇති පුළුල් පරාසයක කලාපිය සහ සම්ප්‍රදායික ආහාර වර්ග අයත් වේ.දේශගුණය, සංස්කෘතීන්, උප සංස්කෘතීන් , ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් සහ වෘත්තීය වෙනස්කම් මෙම අහාර සංස්කෘතිය කෙරහි විසල් වශයෙන් බලපාන අතර අහාර පිසීමට දේශීය කුළුබඩු ,ඖෂධ පැලෑටි ,එළවලු සහ පලතුරු භාවිතා කරයි.

ආගම් ලෙස ගත් කල මුලික වශයෙන් හින්දු සහ ඉස්ලාම් මෙන්ම සංස්කෘතික තේරීම් සහ සම්ප්‍රදායන් ඉන්දියානු ආහාර සංස්කෘතියට විසල් බලපෑමක් ඇති කරයි.ඉන්දියානු ආහාර පිසීම ලොව පුරා වඩාත් විවිධාංගීකරණයවුවකි.ජනවාර්ගික වශයෙන් විවිධ වූ ඉන්දියාවේ විවිධ ජන කොට්ඨාශයන් එක් එක් භූගෝලීය කලාප වල ආහාර වර්ග පිසීමේ විලාසයන් ඇත.එලෙසම ඉන්දියානු ආගම් සහ සංස්කෘතික පරිණාමයට බලපා ඇත.

හින්දු, බෞද්ධ සහ ජෛනාගමකියින් නිර්මාංශ හෝ එළවලු ආහාර පමණක් පරිභෝජනය කරයි.එලෙසම ආක්‍රමණ ,ආර්ථික සම්බන්ධතා සහ යටත් විජිතකරණය යන සියල්ල මේ අහාර වර්ගීකරණයට  හේතු විය.ක්‍රිස්ටෝපර් කොලම්බස් විසින් නව ලෝකය සොයා ගැනීම ඉන්දියානු අහාර සංස්කෘතියට නව ආහාර සංකල්ප එකතුවීමට බෙහෙවින් බලපෑවේය.උදාහරණයක් ලෙස, අර්තාපල්, මිරිස්, රටකජු, තක්කාලි සහ පේර, දකුණු ඉන්දියානු ආහාර සහ උතුරු ඉන්දියානු ආහාර වැනි බොහෝ ඉන්දියානු ප්‍රදේශවල ප්‍රධාන ආහාර බවට පත්ව ඇත.

ඉන්දියානු ආහාර පිසීමේ ඉතිහාසය ගත් කල 

 බොහෝ ආහාර සහ සංස්කෘතික සාධක හඳුන්වා දී ඇත්තේ පුළුල් සංක්‍රමණ සහ පරම්පරා ගනනාවක් පුරා සංස්කෘතික අන්තර් සම්බන්ධ වීමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි.ගැඹුරු නිවර්තන කලාපයේ සිට ඇල්පයින් දක්වා වෙනස් වන ඉන්දියාවේ අද්විතීය පරිසරය නිසා, එහි බොහෝ සූපශාස්ත්‍ර පාසල් සඳහා විවිධ සම්පත් පරාසයක් පහසුවෙන් ලබා ගත හැකිය.බොහෝ අවස්ථාවලදී ආහාර ආගමික සහ සමාජීය අනන්‍යතාවයේ සලකුණක් බවට පත්ව ඇත.

අතීතයේ පටන් ඉන්දියාව  කෘෂිකර්මාන්තය පදනම් කර ගත් රටකි,දඩයම් කිරීම ,පලතුරු , එළවලු ,මස්, ධාන්‍ය නිෂ්පාදනසහ මි පැණි වෛදික යුගයේ අහාර වේලෙහි ප්‍රධාන කොටස් විය. මහා භාරතයේදී සහල් සහ එළවලු එකට පිස ඇත. Yjavalkya Smti වැනිපුරා පුරාණ සංස්කෘතික ලේඛන වලට අනුව අහාරා විස්තර කිරීමට "පුලාඕ " සහ පල්ලාඕ " යන වචන භාවිත කර ඇත.පැරණි ඉන්දියානු සුවතා දර්ශනයක් වන ආයුර්වේදයේ ආහාර.

,ධ්‍යාන සහ යෝග ඇතුලත් ව සෞඛ්‍ය සඳහා විසල් කරුණු සහ ක්‍රියාකාරකම් අන්තර් පුළුල් ප්‍රවේශයක් ඇතුලත් කර ඇත.

16 වන සියවසේදී එනම් මෝගල් යුගයේදී පර්සියානු ආක්‍රමණ සහ මෝගල් පාලනය ඉන්දීය  අහාර සංස්කෘතියට විසල් බලපෑමක් ඇති කල යුගයකි. ඉන්දියාවේ සිදුවූ ඉස්ලාමිය ආක්‍රමණයෙන් පසු නිර්මාංශ නොවන ආහාර පිට රටින් ප්‍රවාහනය කරමින් මුග්ලායි ආහාර සංස්කෘතිය ඇරඹිණි. ඇප්රිකට් ඇට , පීච් , කොමඩු ,ග්‍රේවී ,පිලාෆ් , සහ කෙබාබ් වැනි නිර්මාංශ ආහාර අපනයනය කරන ලදී.මොගල්වරුන් විශිෂ්ඨ කෝකියන් වන අතර ජහන්ගිර් සහ සාජහන් පාලන සමයේදී ,මොවුන්ගේ පිසීමේ කුසලතා දැකිය හැකි විය. මුගල් අහාර යනු ඉන්දියානු සහ මධ්‍යම ආසියානු සම්මිශ්‍රණයකි.

යටත් විජිත යුගයද බ්‍රිතාන්‍යයන් සහ පෘතුග්‍රීසි ජාතිකයින් විසින් නව ලෝකයෙන් සහ යුරෝපයෙන් වීවිධ ආහාර ශිල්පිය ක්‍රම සහ අහාර වර්ග ඉන්දියාවට එක් කල යුගයකි.තක්කාලි, අර්තාපල්, අර්තාපල් ස්කොෂ් ,පැණිරස රටකජු ,සහ මිරිස් ඉන්දියානු ආහාරවල අඩංගු නව ලෝකයේ අහාර කිහිපයකි.නිරාහාර දිනවලදී බතල,අර්මන්ට් ,රටකජු සහ මයියොක්කා සගෝ වැනි අහාරද ඇතුලත් වේ. බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් 1822 දී වට්ටක්කා හඳුන්වා දෙන ලදී.

 ස්කොට් ජාතික රොබට් ලින්ඩ්සේ විසින් 18 වැනි ශතවර්ෂයේ අග භාගයේ හෝ 19 වැනි සියවසේ මුල් භාගයේදී ලියන ලද ස්වයං චරිතාපදානයක ලින්ඩ්සේ පවුලට ව්‍යංජනයක් පිස දුන් සායිඩ් උල්ලා නම් සිල්හෙටි මිනිසා ගැන සඳහන් කර ඇත.එක්සත් රාජධානියේ ඉන්දියානු අහාර පිලිබඳ සඳහන් පැරණිතම සාක්ෂිය මෙය වේ.

ඉන්දියානු අහාරයේ මුලද්‍ර්වය වන්නේ සහල් ,ආටා, සම්පුර්ණ තිරිඟු පිටි සහ ධාන්‍ය වර්ග රාශියක් ප්‍රමුඛ වූ අතර මසුර් , රතු පරිප්පු ,චානා හෝ බෙංගාල ග්‍රෑම් ටූර් එනම් පරවී ඇට හෝ කහා උරාඩ් හෝ මුං

 ඇට ප්‍රධාන වේ.

බොහෝ ඉන්දියානු ව්‍යංජන බැදීමට එළවලු තෙල් භාවිතා කරයි.රට කජු තෙල් දිගු කලක් පුරාවට උතුරු ඉන්දියාවේ මෙන්ම දකුණු ඉන්දියාවේ සහ බටහිර ඉන්දියාවේ ආහාර බැදීම සඳහා භාවිතා කරන අතර ,නැගෙනහුරා ඉන්දියාවේ අබ තෙල් මේ සඳහා භාවිතා කරයි.පොල් තෙල්, තල තෙල් දකුණු ඉන්දියාවේ බහුලව භාවිත කරන අතර සුරියකාන්ත සහ සොයා බෝංචි තෙල් මෑත දශක කිහිපය තුළ ඉන්දියානු ආහාර කර්මාන්තයේ බහුලව ජනප්‍රිය වී ඇත.වනස්පති ගිතෙල් හෝ හයිද්‍රජනීකෘත එළවලු තෙල් ,දේශීය ගිතෙල් භාවිතා කරයි. එමෙන්ම මිරිස්,ගම්මිරිස්,අබ,දුරු ,රායි,කහ (හල්ඩි, මංජල්) දුරු හෝ ජිරා,මාදුරු ,මෙති /ඉඟුරු ,හින්ග් ,පෙරුන්කායම් සහ සුදුළුනු ඉන්දියානුවන් ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාරයට එකතු කරන දෑ වේ.

ගරම් මසාලා ජනප්‍රිය කුළුබඩු කාරකයක් වන අතර කුළුබඩු වර්ග කිහිපයක මිශ්‍රණයකි.මහා රාෂ්ට්‍රයේ ගොඩා මසාලා ද එවැන්නකි.තේජ්පාට් හෝ කැසියා කොළ ,මහදුරු කොළ ,කොත්තමල්ලි සහ මින්ට් කොළ ,කරපිංචා කොළ ද ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍ය වේ.එමෙන්ම එනසාල්,කුංකුම ,සාදික්කා සහ රෝස පෙතිද බොහො අහාර වලට යොදනු ලබයි,

අන්ද්‍රා ප්‍රදේශයේ එහි නිෂ්පාදිත කුළුබඩු සහ සියඹලා භාවිතය වැඩි අතර බත් ප්‍රධාන ආහාරය වේ.පරිප්පු සහ පුලුසු හෝ ඉස්ටුවක් සමගින් කුළුබඩු යෙදු එළවලු ආහාරයක් පිසිනු ලබයි.

පුළුසු

මෙහි පරිප්පු වලට වැඩිපුරම බෝතාල් සහ වම්බටූ වැනි කොළ පැහැ එළවලු එකතු කරන අතර අඹ අච්චාරු හෝ අවකාය සහ මාගයා ,ගොන්ගුරා සහ සොරෙල් කොළ යොදා සදන අච්චාරුවක් හෝ ගුස්බෙරි (usirikaya ) හෝ (nimmakaya) දෙහි අම්ල යෙදු තක්කාලි අච්චාරුද ජනප්‍රිය අහාර අංගයක් වෙයි,

 මගායා අච්චාරු 

 අවකාය 

                                                                                                                    උසිරිකාය 

ගන්ගුරා අච්චාරු

මුලාශ්‍ර 

https://asian-recipe.com/food-culture-history-4673

සේයා අන්තර්ජලයෙන්නි.,

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

21/03/2023

ඉන්දියානු සිනමා සාහිත්‍ය එළිය කල " නුටාන් "

 නුටාන් සමර්ත් 1936 ජුනි 4 වැනි දින ඉන්දියානු කවියකුද, සිනමා අධ්‍යක්ෂකවරයකුද වූ කුමාර්සෙන් සමර්ත් සහ බිරිඳ වූ ශෝභානාගේ වැඩිමහල් දියණිය ලෙස උපත ලැබීය.13 හැවිරිදි නුටාන් තම සිනමා ගමන ආරම්භ කලේ1950 දී තිරගත වූ  කේ අසීෆ් ගේ " හමාරා බෙටී යන චිත්‍රපටයෙනි. එම චිත්‍රපටය ඇයගේ මවගේ අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද නිර්මාණයකි.

කුඩා කල විලා තෙරේසා පාසලෙන්ද ,බැංගලෝර්හි බෝල්ඩ්වින් කාන්තා පාසලෙන්ද අධ්‍යාපනය ලැබූ ඇය කුඩා කළ සිටම රංගනයට හා වාදනයට බෙහෙවින් ප්‍රියතාවයක් දැක්වූවාය.ජගන්නාද් ප්‍රසාද්ගෙන් සිවු වසරක් සංගීතය හැදෑරු ඇය La Chatelaine පාසලට සම්බන්ධ වීමට  ඇය ස්විස්ටර්ලන්තයට ගිය අතර චැට්ලෙන් පාසලෙන් අධ්‍යාපනය ලබා නැවතත් මව් රටට පැමිණ චිත්‍රපට තුනකට සම්බන්ධ විය. 1955 දී ඇය රඟපෑ "සීමා" චිත්‍රපටය " ඇගේ සිනමා දිවියේ පෙරළියක් ඇති කල චිත්‍රපටයයි.

1951 දී මිස් ඉන්දියා කිරුල දිනු ඇය 1958 දී දිල්කා තග් චිත්‍රපටයේ රඟ පෑවාය. මෙලෙස දශක 4ක් පුරාවට දිවෙන වෘත්තීය දිවිය තුළ ප්‍රේම වෘත්තාන්තයන් ,සාහිත්‍ය අනුවර්තනයන් , මනෝ විද්‍යාත්මක සහ සමාජ- යථාර්ථවාදී නාට්‍ය දක්වා වූ ප්‍රභේදයන්ගෙන් යුතු විශාල නිෂ්පාදන සහ කලාත්මක චිත්‍රපට යන දෙවර්ගයෙහිම ප්‍රධාන චරිතය ලෙස චිත්‍රපට 80 කට අධික ප්‍රමාණයක රඟ පා ඇත.

1951 දී ඇය නාගිනා (Nagina ) සහ හම් ලොග් ( Hum Log) හි රඟපෑවාය.1960- 1970 දක්වා ඇය ප්‍රමුඛ චරිත නිරුපණයන් සිදු කල අතර 1959දි තිරගත වූ සුජාතා චිත්‍රපටය වෙනුවෙන් ඇය තවත් සම්මාන 4ක් දිනා ගන්නා ලදී.

එමෙන්ම 1963 දී මිලාන් චිත්‍රපටය වෙනුවෙන්ද  , 1978 මේන් තුල්සි මෙරේ ආංගන් කි චිත්‍රපටය වෙනුවෙන්ද ඇයට සම්මාන ලැබුණි. මෙම යුගයේ ඇයගේ අනෙකුත් චිත්‍රපට අතර

 Anari (1959), 

Chhalia (1960), 

Tere Ghar Ke Saamne (1963),

 Khandan (1965),

 Saraswatichandra (1968),

 Anuraag (1972) සහ Saudagar (1973) ඇතුළත් වේ..

ඇය Saudagar හි අමිතාබ් බච්චන් සමඟ රඟපෑවාය, ඒ සඳහා ඇයට හයවන ෆිල්ම්ෆෙයාර් නාමයෝජනා සහ තුන්වන BFJA සම්මානය හිමි විය.

1980 ගණන් වලදී නුටාන් චරිතාංග චරිත නිරුපණයට යොමු වූ අතර Saajan Ki Saheli (1981), Meri Jung (1985) , Naam (1986) යන චිත්‍රපට වල මවගේ චරිතය රඟපෑවාය.Meri Jung හි සිදුකල විශිෂ්ඨ රංගනය වෙනුවෙන් , හයවන සහ හත්වන ෆිල්ම් ෆෙයා සම්මානයද , හොඳම සහය නිලියට හිමි සම්මානයද හිමි විය.

රවින්ද්‍ර ඩේව්ගේ ත්‍රස්තජනක චිත්‍රපටයක් වූ නාගිනා හි ඇය කල රංගනය සුවිශේෂිය.ඇයගේ අතිශය සාර්ථක වූ පලවෙනි වාණිජ චිත්‍රපටය වේ.Zia Sarhadi විසින් අධ්‍යක්ෂණය කල එමම චිත්‍රපටය මධ්‍යම පන්තික පවුලකින් පැවැත එන ලේඛිකාවක් වටා ගෙතුණු අතර එහි පාරෝ ලෙස රඟපෑවේ නුටාන්ය.1960 සහ 1970 ගණන් වලදී, Chhalia (1960), Saraswatichandra (1968), Devi (1970) සහ Main Tulsi Tere Aangan Ki (1978) ඇතුළු තවත් බොහෝ සාර්ථක චිත්‍රපට රැසක ඇය තම දස්කම් පෙන්වන ලදී.

බිමල් රෝයි අධ්‍යක්ෂණය කල බන්ධනී චිත්‍රපටය සමාජ යථාර්තවාදී සිනමා නිරුපණයක් වන අතර 1963 දී ජරාසන්ධ විසින් රචිත බෙංගාලි නවකතාවක් වූ Tamasi එයට පාදක වී ඇත.එය සාර්ථක වූ විවේචනාත්මක චිත්‍රපටයක් වූ අතර නුටාන් ඒ සඳහා හොඳම විචාරයන් ලබා ගත්තේ ඉන්දියානු සිනමා සාහිත්‍යයේ විශිෂ්ඨතම රංගනයක් ලෙසිනි.බෙංගාල චිත්‍රපට මාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමය විසින් වසරේ තුන්වන හොඳම ඉන්දියානු චිත්‍රපටය ලෙස බන්දිනී ශ්‍රේණිගත කරන ලද අතර එහි හින්දි අංශයේ හොඳම නිළියට හිමි සම්මානය නූටන් විසින් ලබා ගන්නා ලදී.

එහි "80 Iconic Performances" ලැයිස්තුවේ ඇය සිදු කල  රංගනය  අනුපමා චොප්රා විසින්  ඇයගේ "මෙතෙක් නිර්මාණය වූ හොඳම හින්දි චිත්‍රපට 20" ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කර ඇති අතර, කල්‍යාණිව "හින්දි සිනමාවේ වඩාත් සංකීර්ණ සහ සම්පුර්ණයෙන්ම අවබෝධ කරගත් කාන්තා චරිතයක්" ලෙස හඳුන්වමින්, එය "ජීවිතයේම භූමිකාව" වූ "මුහුණු" ලෙසින් නම් කළහ.

 2013 දී Forbes India, Nutan ගේ රංගනය "ඉන්දියානු සිනමාවේ විශිෂ්ටතම රංගන රංගනයන් 25 න් එකක්" ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇති අතර, ඇයගේ කාර්යය "ඉන්දියානු සිනමාවේ ප්‍රධාන නිළියකගේ හොඳම රංගනය" ලෙස ප්‍රශංසා කරනු ලදී.

1978 දී, Main Tulsi Tere Aangan Ki (1978) චිත්‍රපටයේ ධර්මිෂ්ඨ සංජුක්තා චෞහාන් ලෙස ඇය විස්මිත ලෙස නැවත තිරයට පැමිණියාය. මෙම රංගනය සඳහා ඇය අටවන ෆිල්ම්ෆෙයාර් නාමයෝජනා ලබා ගත් අතර වයස අවුරුදු 42 දී හොඳම නිළිය සඳහා ඇයගේ පස්වන ෆිල්ම්ෆෙයාර් සම්මානය දිනා ගත්තාය. මේ අනුව ඇය ෆිල්ම්ෆෙයාර් හි හොඳම නිළිය සඳහා සම්මාන පහක් දිනා ගනිමින් එම කාණ්ඩයේ වාර්තා තබන ලදී.   වයස අවුරුදු 42 දී ඇය මෙම සම්මානය දිනාගත් වයස්ගතම තැනැත්තා ද වේ. ඇගේ 40 ගණන්වල දැවැන්ත සාර්ථකත්වයක් සමඟ ප්‍රධාන චරිත නිරූපණය කළ ඇගේ පරම්පරාවේ එකම නිළිය නූටන් විය හැකිය.

 

ඇය 1991 දී පිළිකාවකින් මිය ගියාය. ඇගේ චිත්‍රපට දෙකක් වූ  Naseebwala (1992) සහ  Insaniyat (1994) ඇගේ මරණයෙන් පසුව නිකුත් විය. ඇය රූපවාහිනී තිරයේ සිදුකල ඇගේ එකම භූමිකාව වූ මුජ්රිම් හසීර් රූපවාහිනී කතාමාලාවේ කලිගන්ජ් කි බාහු ලෙස ද විශිෂ්ට රංගනයක් ඉදිරිපත් කළාය.

1959 ඔක්තෝබර් 11 දින නූටන් ඉන්දියානු නාවික හමුදාවේ ලුතිනන්-කමාන්ඩර් රාජ්නිෂ් බාල් සමඟ විවාහ වූ අතර ඔවුන්ගේ එකම පුත්‍රයා මොහ්නිෂ් 1961 දී උපත ලැබීය. ඔහු රූපවාහිනී සහ චිත්‍රපට නළුවෙකු බවට පත්විය. ඔහුගේ දියණිය වූ  (නූටන්ගේ මිනිබිරිය) ප්‍රනූතන් බාල් ද බොලිවුඩ් නිළියකි. නූටන් දඩයම් කිරීමට ප්‍රිය විය. නූටන් 1990 දී පියයුරු පිළිකාවක් හඳුනාගෙන ප්‍රතිකාර ලබා ගන්නා ලදී. 1991 පෙබරවාරි මාසයේදී ඇය අසනීප වූ පසු මුම්බායි හි බ්‍රීච් කැන්ඩි රෝහලට ඇතුළත් කරන ලදී. ඒ වන විට ඇය ගරාජ්නා සහ ඉන්සානියත් රූගත කරමින් සිටියාය. ඇය පෙබරවාරි 21 දින මෙලොවින් සමුගත්තාය.

මුලාශ්‍ර 

https://en.wikipedia.org/wiki/Nutan

https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/when-nutan-was-told-she-was-an-ugly-child-mother-shobhana-comforted-her-101676900935340.html

සේයා රූ අන්තර්ජාලයෙනි.

නිලක්ෂි බණ්ඩාර 

19/03/2023